Hoogsensitief met een burn-out

Ongeveer 1 op de 5 vijf mensen is hooggevoelig of hoogsensitief. Daar zijn natuurlijk allerlei vraagtekens bij te plaatsen. Want voor de jaren negentig was deze term nog niet uitgevonden. Maar bestond overprikkeling al wel en is het helemaal niet iets geks of raars. Het wordt in deze tijd misschien wat snel geroepen maar als zo’n 20% van de bevolking ‘het’ heeft, dan moeten we daar wel iets mee. Steeds meer mensen vallen uit met burn-out klachten, stressgerelateerde klachten of zijn zodanig opgebrand dat ze niet meer mee kunnen draaien. In dit artikel duiken we in hoogsensitiviteit en burn-out, zijn deze met elkaar te verbinden? Of staan ze vooral los van elkaar?

Het blijkt dat sommigen sterker geprikkeld worden dan gemiddeld. Dit is aangeboren en genetisch bepaald. Niet iets waar je makkelijk wat aan kunt veranderen. Je bent hoogsensitief of niet. En als je gevoeliger bent dan anderen is het vooral van belang om dit te onderkennen en te kijken hoe je je leven hierop in kunt richten. Krijg je meer prikkels binnen dan gemiddeld dan heb je een hoop te verwerken. Meer dan iemand die minder gevoelig is voor prikkels. Toch hoeft dit op zichzelf staand geen reden te zijn om een grotere kans te hebben burn-out te raken. Opvallend is wel dat mensen die hoogsensitief zijn overeenkomstige karaktereigenschappen hebben waardoor ze gevoeliger zijn voor een burn-out. Hieronder meer hierover. 

Wat is hoogsensitiviteit?

Voordat we dieper ingaan op de correlatie tussen hoogsensitiviteit en burn-out nog even wat meer duiding over de term hoogsensitiviteit. Je hoort er veel over en steeds meer mensen lijken het te hebben, maar waar gaat het dan vooral om? Hoogsensitiviteit is een term die de laatste jaren steeds meer in opkomst is, hij komt uit de psychologie en werd in 1996 geïntroduceerd door de Amerikaanse psychologe dr. Elaine N. Aron. In de jaren daarvoor werd hier ook al onderzoek naar gedaan door diverse onderzoekers en psychologen. In een van de onderzoeken van Pavlov noemde hij het bijvoorbeeld fysieke en mentale overstimulatie. Het heeft wat later de term gekregen maar we kunnen ervan uitgaan dat het al veel langer bestaat. 

 Wij mensen filteren alle prikkels die via onze zintuigen binnenkomen. We blokkeren degene die niet nodig zijn, we krijgen tienduizenden prikkels per seconde op ons afgevuurd. En uiteindelijk krijgen we er maar 7 / 9 per seconde echt binnen. Daar gaat een heel groot proces van filteren aan vooraf. Bij iedereen is dit proces verschillend. De een is vooral gericht op wat hij visueel waarneemt, de ander is heel sterk auditief georiënteerd en weer iemand anders voelt als eerste de sfeer en ziet dan pas dat iemand heeft gehuild bijvoorbeeld. Je mist meer dan je meemaakt gaat in deze situatie wel op. Tienduizenden prikkels gaan dus langs ons heen omdat we ze niet opmerken, sterker nog, we kunnen ze niet eens opmerken. Anders zou ons hoofd binnen een minuut ontploffen. 

Gelukkig maar want geur, geluid, zicht, smaak en aanraking op de huid staat nooit stil. Ben je hoogsensitief dan filter je prikkels op een andere manier en ben je veel opmerkzamer voor de prikkels dan wanneer je niet hooggevoelig bent. De verwerking van prikkels gaat anders. De prikkel komt direct binnen. Het filteren van prikkels kan pas erna. Wanneer je hooggevoelig bent heb je een gevoeligheid voor emoties, pijn en genot, geluiden, geuren en je omgeving.

De laatste jaren heeft hooggevoeligheid af en toe een negatieve bijsmaak, ze zouden minder sociaal, assertief en gevaar vermijdend zijn. Het heeft veel positieve kenmerken, mits je er goed mee om kunt gaan. Wanneer je hooggevoelig bent heb je te maken met meer empathie, dit is een waardevolle eigenschap. Het is belangrijk om hierin ook vooral goed voor jezelf te kunnen zorgen. In een rustige omgeving zijn hooggevoelige beter in staat om informatie diepgaand tot zich te nemen. 

Het is belangrijk om als hooggevoelige te weten dat je dit hebt zodat je op basis daarvan een leven kunt leven zoals dat bij jou past. Het kan zo zijn dat je meer rust nodig hebt dan anderen, af en toe even een moment voor jezelf en bijvoorbeeld jezelf terugtrekken in de natuur kan je overprikkeling beperken en je energie compenseren.

Waarom is de ene persoon gevoeliger voor een stroom aan prikkels dan de ander? Hoe kun je die prikkels managen? Door je levenstempo aan te passen, te zorgen dat je af en toe even stilstaat om alle prikkels te verwerken. Door prikkels te elimineren waar je kunt. Rustmomenten in te bouwen en te kiezen voor uitlaatkleppen die voor je werken. Zoals wandelen, schrijven, schilderen, koken.

HSP, weg ermee

Er is niets geks aan hooggevoelig zijn, je bent niet ziek, zwak of functioneert niet slechter of trager. We zijn, in Nederland zeker, geneigd om sensitiviteit te koppelen aan zwakte. Wanneer je gevoelig bent dan ben je minder sterk, dat is bijna een oorzaak en gevolg te noemen. Dit heeft helemaal niets met elkaar te maken, sensitiviteit en zwakte. Het is meer dat de omgeving soms niet weet hoe goed om te gaan met hoogsensitiviteit. En wanneer je zelf hooggevoelig bent is het ook niet altijd even makkelijk om je weg erin te vinden. Want accepteer maar eens dat je meer rust nodig hebt dan anderen. En dat je minder geniet van een feestje dan je vrienden. En waarom je niet blij bent op festivals of tijdens concerten. Soms is het makkelijker om hetzelfde te zijn als anderen maar wanneer je goed voor jezelf zorgt kan je heel veel levensgeluk halen uit je hooggevoeligheid. Je beleeft het leven grootser, dieper, mooier en vaak ook met diepere dalen, meer pijn, maar ook meer vanuit het hart. 

Wat zijn hsp kenmerken?

Je bent enorm opmerkzaam en voelt alles aan. Niemand houdt jou voor gek, wanneer je een ruimte binnenkomt merk je direct veranderingen op. In sfeer maar ook in de inrichting bijvoorbeeld. Wanneer je met het openbaar vervoer reist of in drukke groepen bent loop je snel leeg in energie omdat je de binnenkomende prikkels niet meer kunt verwerken. Je zit zogezegd snel ‘vol’, je kunt het vergelijken met een koffiefilter die verstopt zit. Bij iedereen uit hoogsensitiviteit in andere kenmerken, maar denk bijvoorbeeld aan een versterkt reukvermogen, je hoort alle geluiden harder dan anderen en kan je daardoor minder goed concentreren. Je merkt gevoelens, sfeer, lichaamssignalen of pijn op van anderen en weet soms niet wat van jou is en wat van de ander. Je bent snel vermoeid maar kan ook extreem genieten van mooie dingen, zoals kunst, lekker eten, de natuur of boeken. Je hebt veel momenten nodig voor jezelf en na drukke dagen trek je je graag terug in bed of een plek waar je ongestoord alleen en jezelf kan zijn. Alcohol, drugs, verdovende en opwekkende middelen en cafeïne hebben een groots effect op je. druk, verwachtingen, stress doen veel met je, deadlines zijn niet de beste manier om werk af te krijgen. Veranderingen hebben veel invloed. 

HSP & een burn-out

Er is niet bekend waardoor een burn-out precies ontstaat, er wordt gedacht dat dit door verschillende oorzaken komt. Een onderschatte oorzaak is hooggevoeligheid. Zeker wanneer je niet zo goed weet hoe je om kunt gaan met jouw hooggevoeligheid kan het zijn dat je hierin stelselmatig over je grenzen gaat, zo erg zelfs, dat je opgebrand raakt. Hooggevoelige mensen blijken burn-out klachten intens te ervaren ten opzichte van niet hooggevoeligen. Ze hebben een gevoeliger zenuwstelsel, je persoonlijkheid werkt mee, zoals kenmerken van perfectionisme, ambitieus zijn, hoge eisen, je neemt emoties van anderen over. Wanneer je werk zwaar is of de sfeer niet goed is, kan dit extra uitdagend zijn. En gedrag heeft grote invloed, hooggevoelige vinden het vaak moeilijk om te luisteren naar hun eigen lichaamssignalen en behoeftes en deze vervolgens te uiten naar de buitenwereld. Hierdoor cijferen ze zichzelf vaak snel weg. En raakt het bordje te vol en worden ze overspoeld en uiteindelijk, burn-out. Over je eigen grenzen gaan, teveel stress ervaren en langdurige stress heeft invloed op je lichaam, je brein en je zenuwstelsel. Chronische stress is funest en put ons uit. Herken je dit soort signalen, ga dan altijd op zoek naar je huisarts en laat je lichamelijk doorlichten. En geef aan waar je zelf aan denkt en laat je doorverwijzen naar een goede arts en / of coach. 

Wat kan ik als stress coach met hsp ervaring voor je betekenen?

Wanneer andere diagnoses zijn uitgesloten en je richting een burn-out gaat of gewoonweg beter wil leren omgaan met je hooggevoeligheid in een werkomgeving dan kijk ik graag mee over jouw schouder. We brengen samen in kaart waar je energie aan weglekt, hoe je balans krijgt in je prikkels, wat je uitlaatkleppen kunnen zijn en hoe je jouw werk zodanig inricht dat het bij jou past. Dat je kunt genieten van de mooie dingen van jouw hooggevoeligheid en hierin goed voor jezelf zorgt. Je weet wat je nodig hebt en hoe je dit kunt delen met je collega’s. Je schaamt je niet meer, je durft aan te geven wanneer je werk wil delegeren zonder gene. En leert om trots op jezelf te zijn. 

Het komt dus vaker voor dat hooggevoeligen een burn-out krijgen, dit door een overprikkeling van hun zenuwstelsel in combinatie met karaktereigenschappen die niet altijd voor ze werken. Wanneer je weet dat je hooggevoelig bent kun je beter gaan leren ‘spelen’ met de energie die je wel hebt en daarop aanpassingen maken. Mocht je daar zelf niet uitkomen, neem dan vrijblijvend contact met me op voordat je bent opgebrand.